Benieuwd naar de mogelijkheden om eten en drinken koel te houden in je zelfbouw camper? Of ben je juist aan het renoveren? We gaan in dit blog in op alle mogelijkheden om altijd een koud drankje bij de hand te hebben, of om je eten langer vers te houden. Net als het koken in een camper heeft het koelen ook drie opties. Het verschil zit hem naast de energiebron (gas, 12-24V, 230V) in de werking van het koelelement. Koelkasten voor campers zijn als volgt onder te verdelen; ‪Absorptie, ‪Compressor of ‪Peltier. Zowel de absorptie en compressor opties zijn verkrijgbaar in koelkast en -box opties. Koelen via een Peltier-element zie je voornamelijk bij koelboxen terug. Al zijn hier ook zelfbouw onderdelen voor te vinden, waardoor je een eigen Peltier-koelkast zou kunnen bouwen. We beginnen met een voor- en nadelen overzicht van de drie opties en bespreken ze daarna uitvoerig. Als het goed is heb je daarna voldoende informatie om de juiste beslissing te maken voor jouw situatie.

Voor- en nadelen Absorptie, Compressie of Peltier koelkast of -box

Absorptiekoelkast of -box in een camper

Absorptiekoelkasten worden al jaren gebruikt in campers. Hoewel het wellicht gek klinkt werkt een absorptiekoelkast op gas en is het daarnaast mogelijk om de koelkast op 12V of 230V te gebruiken. Al moet hier meteen een kanttekening geplaatst worden, de meeste werken namelijk alleen op 12V als de motor draait. De 12V stand werkt dus niet als deze alleen de accu als voedingsbron heeft, ook niet in combinatie met zonnepanelen.

Een absorptiekoelkast werkt via een chemische reactie met ammonia. Het gaat wat ver om de werking tot in detail uit te leggen. Belangrijk om te weten is dat een open vlam het kookvat verwarmt, waardoor er een koude bron ontstaat. Doordat er een verbranding is van gas is het dus noodzakelijk om een uitlaat aan de zijkant (of bovenkant) van de camper te plaatsen en een toevoer van buitenlucht. Naast koelen op gas kunnen de meeste absorptiekoelkasten ook tijdens het rijden worden gebruikt (op 12V) en kunnen ze draaien op 230V wanneer je met een elektriciteitspaal verbonden bent (op een camping). Er kan één energiebron tegelijkertijd ingeschakeld zijn.

Absorptiekoelkasten zijn geruisloos en hebben een goed koelvermogen. Vaak tot 25 °C onder de omgevingstemperatuur. Veel absorptiekoelkasten beschikken over een vriezer. Vooral bij warme temperaturen (boven de 30 °C) kan een absorptiekoelkast minder goed werken. Ook het vriesvak werkt dan beduidend minder. Het actief onttrekken van de warme lucht achter de koelkast (met bijvoorbeeld een kleine ventilator) kan dan een verschil maken. Er zijn geen bewegende onderdelen aanwezig wat voor een lange levensduur zorgt. Wel moet er soms wat onderhoud uitgevoerd worden aan de brander en schoorsteen. Een absorptiekoelkast heeft meestal een hoger energieverbruik als hij geen gas gebruikt. Dit kan er bijvoorbeeld voor zorgen dat accu’s tijdens het rijden minder goed opladen.

“Onze oude fabriekscamper uit 1995 had een absorptiekoelkast. Ook nadat we een gasfles voor lpg-fles hadden vervangen werkte deze nog uitstekend. Met een 12kg gasfles konden we ongeveer één maand koken en koelen. Iets om rekening mee te houden als je een beslissing maakt over de gasfles grootte en wel of geen lpg.”

Camper Compressiekoelkast of -box

De werking van een compressiekoelkast te vergelijken met een koelkast zoals we die thuis kennen. Een compressiekoelkast werkt op 12V, 24V of als je een normale huis koelkast gebruikt op 220V tot 240V. Ze hebben een goed koelvermogen, zijn snel koud en niet afhankelijk van de omgevingstemperatuur. Al helpt het ook hier om voldoende ventilatie achter de koelkast te laten lopen zodat de opgewarmde lucht weg kan.

Compressiekoelkasten die werken op 12-24V zijn vaak prijzig, tot drie keer duurder dan absorptiekoelkasten. De gewone koelkasten op 220V zijn meestal een stuk goedkoper.
Om een normale huis koelkast in te bouwen in een camper dien je een omvormer te plaatsen. Samen met de omvormer verbruikt een normale koelkast meer energie dan een 12-24V compressiekoelkast.
Een 12V compressiekoelkast verbruikt gemiddeld 20 tot 40Ah per dag. Dit gebeurt in fases, zodra de koelkast op temperatuur is verbruikt hij geen stroom. Aangezien dit soort koelkasten draaiende onderdelen hebben hoor je het aanslaan. Dit duurt enkele minuten voordat de koelkast weer afslaat.

Peltier-element koelbox (Thermo-elektrisch) in zelfbouw camper

Een koelbox die werkt op basis van het Peltier-element verplaatst de warmte van de ene kant naar de andere kant. Hierdoor is er dus altijd een warme en een koude zijde met gemiddeld een temperatuurverschil van 20 graden. De warme kant is gelijk aan de omgevingstemperatuur terwijl de binnenkant (koude kant) van de koelbox 20 graden lager is. Dit is dan ook direct een beperking, zeker in warmere temperaturen. Dit soort koelboxen zijn wel een goedkoop alternatief.

Het Peltier-element werkt met behulp van een ventilator die altijd draait. Hierdoor zijn dit type koelboxen niet geruisloos. Het voordeel is dat ze licht in gewicht zijn en geen hinder ondervinden aan bewegingen. In vergelijking met compressiekoelboxen gebruiken Peltier koelboxen vaak meer energie. Naast het aanbod kant-en-klare Peltier koelboxen is er ook de mogelijkheid om enkel een Peltier-element te kopen. Hiermee kan er een eigen koelkast gebouwd worden.