Camper isoleren

Koudebruggen, luchtbrug of dampscherm wat is het en is het nodig?

Veel gebruikte termen bij het isoleren van een camper zijn: koudeburg, luchtburg of dampscherm. Het duurde bij ons ook even voordat we precies doorhadden wat het allemaal inhoudt. Per term een uitleg van wat het is en of je er wel of geen rekening mee moet houden tijdens het isoleren van jouw camper.

Wat is een koudebrug?

Een koudebrug is heel simpel. Het is de benaming voor de plekken welke (alsnog) een brug vormen voor kou of juist warmte. Het is de onderbreking in de isolatielaag waardoor kou of warmte makkelijker in de camper naar binnenkomt (of naar buiten gaat). Koudebruggen zijn dus alle plekken welke niet of minder goed geïsoleerd zijn. De ramen bijvoorbeeld of staal bij deuren dat je niet isoleert. Nu is een koudebrug niet onoverkoombaar, maar ideaal zijn ze niet. Zeker niet als deze ontstaat bij staal. Koudebruggen zijn namelijk de plek waar condensatie op slaat. Dit zit namelijk zo; warme lucht bevat meer vocht en als deze warme lucht in contact komt met iets kouds dan koelt het af. Hierdoor kan het minder vocht vasthouden en slaat de vocht vervolgens op het koudere deel, het staal. Vocht en staal gaan helaas niet goed samen, de kans op roest neemt dan namelijk toe, maar ook kan het zorgen voor schimmelvorming. Het doel is dus om zo veel mogelijk koudebruggen te voorkomen.

Wat is een luchtbrug?

Kies je voor een isolatiemateriaal dat niet direct op het staal gebruikt kan worden (omdat het niet vochtbestendig is), dan is het verstandig om een ruimte vrij te laten waar de lucht vrij kan bewegen. Een openruimte van 10 tot 20 millimeter is al genoeg. Deze openruimte wordt een luchtbrug genoemd. Het is helaas een extra loze ruimte, maar als het goed is voorkomt het dat je camper van binnenuit wegroest zonder dat je het doorhebt. In dit geval is het slim om beide kanten van het isolatiemateriaal af te schermen en luchtdicht te maken met bijvoorbeeld plastic of reflecterende noppenfolie. Dit wordt ook wel een dampscherm genoemd.

Wat is een dampscherm?

Een dampscherm, ook wel luchtscherm genoemd, is een extra beveiliging voordat de uiteindelijke afwerking wordt geplaatst over het isolatiemateriaal heen. Het voorkomt dat er nieuwe lucht, en dus vocht, bij het isolatiemateriaal en uiteindelijk misschien ook bij het staal kan komen. Met het dampscherm maak je de gehele isolatie luchtdicht waardoor de isolatie verbeterd wordt en er geen schimmelvorming kan ontstaan. Reflecterend noppenfolie in combinatie met isolatietape is ideaal om een dampscherm mee te maken. Noppenfolie heeft als voordeel dat het ook nog een extra laagje stilstaande lucht toevoegt aan de isolatie en het reflecterende is dan weer goed om stralingswarmte af te ketsen.

Hoeveel (dikte) isolatie heb je nodig in een camper?

De grootste vraag als je gaat isoleren is vaak; hoeveel of hoe dik ga ik dan isoleren? Om je een idee te geven maken we de vergelijking met een huis. Daar zijn de volgende eisen in het bouwbesluit 2012 opgenomen: “Een nieuwbouwhuis moet een R-waarde hebben van R3,5 (vloeren), R4,5 (gevels) en R6,0 (daken), voor een renovatie geldt R2,5 (vloeren), R1,3 (gevels) en R2,0 (daken).”
Nu zijn een huis en een camper niet direct met elkaar te vergelijken. Al is het maar omdat de een van staal of aluminium is opgebouwd, maar ook omdat vocht en condensatie voor een camper misschien wel grotere gevolgen kunnen hebben dan voor een huis.

Opmerking: in het voorbeeld hierboven zie je tussen de regels door het belang van vloerisolatie (renovatie). Toch wordt de vloer vaak overgeslagen om stahoogte te behouden. Maar zeker in een camper waar de wind onder de camper doorloopt, is vloerisolatie belangrijk. Onder de wagen is het namelijk altijd het koudst. Fijn in de zomer, maar hier komt veel kou door naar binnen zodra het kwik daalt.

Als je de laagste waardes aanhoudt, die voor een renovatie van een huis, dan komt uit de eerste tabel in dit artikel waar de isolatiewaardes met elkaar zijn vergeleken, enkel Aerogel in de buurt met een dikte van 20 millimeter. Helaas is dat een materiaal dat voor vele van ons onbetaalbaar is.

Uiteindelijk hangt het dus allemaal af van wat je streven is en voor welk isolatiemateriaal je kiest. De meeste mensen gebruiken 20 millimeter X-Treme of Armaflex. Onze oude fabriekscamper, welke als wintercamper te boek stond, was geïsoleerd met 20 a 30 millimeter piepschuim. Wij zijn bij Brutus all-out gegaan met 40 millimeter X-Trem.

“Met balken van 44 millimeter dikte bouwen we het frame op. Hierdoor konden we met gemak 40 millimeter X-Trem tussen het frame plaatsen en het afwerken met een dampscherm (reflecterend noppenfolie) van ongeveer 2 millimeter. In de praktijk werd de hele 44 millimeter dikte gebruikt. Hierna is alles mooi afgewerkt met Okoumé platen. Bedenk dus goed hoe dik je wilt isoleren voordat je begint met het neerleggen van je frame!”

Let op: het lastigste punt is het isoleren van de cabine en de deuren. Dit is dan ook een van de grootste voordelen om te kiezen voor een afgesloten cabine of opbouwunit. Als de cabine in open verbinding staat met de ‘leefruimte’ in de camper kan hier veel kou en/of warmte vandaan komen. Vooral de deuren, ramen, maar ook het dashboard en de vloer van de cabine zijn lastig te isoleren. Een simpel gordijn om de cabine af te sluiten van het leefgedeelte kan al veel doen. Toch kun je ook hier proberen te isoleren. Zo helpt een goede vloermat in de cabine bijvoorbeeld al veel. Wij hebben onze gordijnen geïsoleerd en testen nog met reflecterende zonneschermen.

Een van de belangrijkste dingen in een camper is ventileren. Het kan niet vaak genoeg gezegd worden, laat altijd een raampje open staan (het liefst een dakraam) zodat vochtige lucht kan ontsnappen en niet ophoopt in de camper. Met alle gevolgen van dien. Dus ook ventileren op koude dagen!

Aanbrengen van het isolatiemateriaal: zo isoleer je een camper

Elk type isolatiemateriaal heeft zijn eigen manier van aanbrengen. Maar er zijn veel overlappingen simpelweg omdat het frame van je bouw niet afhankelijk is van het gekozen isolatiemateriaal. Om te voorkomen dat alle onderdelen die je wilt inbouwen in de carrosserie bevestigd moeten worden, is het slim om een frame op te bouwen. Elke bus heeft punten waar het logisch is om een frame, bestaande uit houten latten, op te bevestigen. De dikte bepaal je zelf, maar houd er rekening mee dat je hier alles op vast schroeft. Het frame moet dus dik en sterk genoeg zijn om bijvoorbeeld het bed tegenaan te bevestigen.

“Wij hebben gekozen om het frame zowel te schroeven als te verlijmen tegen de carrosserie. Hiervoor hebben we voornamelijk de stijlen gebruikt aangezien deze een holle ruimte hebben waardoor de schroef er niet aan de buitenkant uitkomt ;).”

De open delen tussen het geplaatste frame kunnen vervolgens worden opgevuld met isolatiemateriaal. Voor het gemak gaan we uit van type isolatiemateriaal dat direct op het staal kan worden aangebracht.

• Zorg ervoor dat je de ondergrond eerst goed stof- en vetvrij maakt. Gebruik hiervoor remreiniger of St Marc.
• Meet de te isoleren oppervlaktes op en snij het isolatiemateriaal op maat indien nodig.
• Heb je een zelfklevend materiaal dan is deze direct te plaatsen. Is dit niet het geval breng dan de lijm aan op het isolatiemateriaal of op het vrije oppervlakte en plaats vervolgens de isolatie.
• In de meeste gevallen is het slim om het geheel luchtdicht te maken met een dampscherm. Dit heeft als voordeel dat het isolatiemateriaal op zijn plaats gehouden wordt, maar ook dat er geen vocht meer bij komt.

Klus tip: kies je voor een isolatiemateriaal waar je zelf de lijm nog dient aan te brengen, zorg er dan voor dat je voor een lijm kiest die het isolatiemateriaal niet aantast.

Belangrijk: iets wat meer kwaad dan goed kan doen is holle delen achter het isolatiemateriaal opvullen. Bijvoorbeeld de holle ruimtes bij stijlen. Deze ruimtes zijn omsloten door staal dat in contact staat met de buitenkant. Het staal geleid de warmte of kou toch wel of je de holle ruimte opvult met isolatiemateriaal of niet. Vul je die holle ruimtes bijvoorbeeld helemaal op met glaswol of schapenwol dan kan het vocht (door condensatie) niet weg en hoopt het zich op in het materiaal. Dit kan nare gevolgen hebben zoals schimmelvorming, nare luchtjes maar ook roestvorming van binnenuit dat je dus pas ziet als het aan de buitenkant zichtbaar wordt.